Dit boek gaat over de Sint-Pietersberg en heel speciaal over vier keer negen, dus in totaal zesendertig vierkante meter vegetatie van die Thier de Lanaye. Vier vierkantjes in dat grote geheel.

Die vier vierkantjes hebben samen met de Thier de Lanaye en met de hele Sint-Pietersberg een lange geschiedenis achter de rug. Wij, als auteurs, zijn er van overtuigd zijn dat de Sint- Pietersberg een geheel is dat ook als een eenheid functioneert.

Je zou het een (super)organisme kunnen noemen. Als er iets verandert aan een onderdeel, heeft dat gevolgen voor de rest. Vanuit dit standpunt bekeken, is het duidelijk dat wat er in de loop van voornamelijk de laatste twee eeuwen gebeurd is, bepalend is voor dat functioneren van het organisme. Al het gegraaf, gewroet en andere menselijke activiteit heeft de integriteit van de berg aangetast. En dat heeft meteen ook invloed op al haar onderdelen, dus ook op de Thier de Lanaye, op haar vegetatie en evengoed op die zesendertig vierkante meter grasland waar we het over hebben.

Precies om die reden wordt er eerst geschetst wat die veranderingen en gebeurtenissen precies inhielden. Er ontstaat een beeld van een berg die twee eeuwen geleden op een bepaalde manier functioneerde en die dat nu op zijn zachtst gezegd op een andere manier doet. Zo zien we hoe de huidige Sint-Pietersberg met de huidige Thier de Lanaye gevormd zijn. De zesendertig vierkante meter vegetatie maken hier deel van uit en zijn op de een of andere manier ook functie van alles wat gebeurd is. Hoe een en ander precies in zijn werk is gegaan, is moeilijk te zeggen, maar dat er een invloed geweest is en nog is, lijdt geen twijfel.

Van het algemene beeld van het grotere geheel gaan we naar die zesendertig of vier keer negen vierkante meter. Die zijn belangrijk, omdat we hen 35 jaar lang minstens een keer per jaar bekeken hebben, waardoor we in detail alle veranderingen en ontwikkelingen hebben kunnen volgen. Deze worden beschreven via vegetatiekundige en soortanalyses.

Vier vierkantjes lijken niet veel, maar door de vijfendertigjarige onderzoeksreeks hebben we niet meer en niet minder dan 140 replica’s in de tijd. Dit biedt een heel ander perspectief dan zomaar 35 keer vier of honderd veertig opnames! Dankzij die lange tijdsreeks waren heel andere analyses mogelijk dan de klassieke vegetatiekundige en konden we heel andere, goed bewaarde geheimen ontdekken.

De kalkgraslandvegetatie van de Thier de Lanaye blijkt niet alleen behoorlijk stabiel te zijn, maar ook nog op een onverwachte manier in staat om weerstand te bieden aan de gevolgen van klimaatverandering! Van de geschiedenis van de grote Sint- Pietersberg die op de een of andere manier de vegetatie van de Thier de Lanaye en de vier vierkantjes gemaakt heeft, gaan we naar die kleine vierkantjes, die niet alleen hun eigen geschiedenis over 35 jaar vertellen, maar ons ook een glimp bieden op de toekomst van de hele Thier de Lanaye en misschien ook van de hele zuidelijke Sint-Pietersberg. Dat grote superorganisme heeft het immers weer gekund! Ondanks een geschiedenis die bepaald niet altijd positief was, lijkt het er nu op dat hij misschien wel sterk genoeg zal zijn om ook aan toekomstige veranderingen het hoofd te bieden.

Of, hoe vier keer negen vierkante meter ons iets kunnen leren over de toekomst van de kalkgraslanden, op voorwaarde dat je ze lang genoeg bestudeert.